A radio difusaia l’ultimi canzoni pupulari, in inglesu e in talianu, chì faciani baddà in i discutechi e i festi paisani. I finestri aparti, l’aria caldu intraia in l’abitaculu, accurtendu i cunvarsazioni. I pneumatichi arrampicaiani l’asfaltu in i giri. Picculi petri erani pruiettati in l’arba chì custighjaia a strada. I culturi, chì sì stindiani annantu à parechji ettari, erani secchi, i tarri inghjalliti e duri cum’è a petra. A Marana facia u pienu duranti ‘ssi trè sittimani. Tutti i stabilimenti, camping, lucazioni, usterii di bor di mari, erani cumpleti fin’à u 15 d’austu, u gran ritornu, a rinfriscata di Santa Maria. Fin’à què, u litturali era pupulatu di parasoli, di jet-ski e di transati in plasticu. Piddeti una strada in tarra. Andaghjia più pianu. Ingiru, una machja di piaghja mischiata cù vistighji agrupasturali, pagliaghji, chjosi e vaschi di petra dund’ì biiani l’animali. Versu u miziornu s’innalzaiani filari di casali mudarni. Adumbraiani picculi insemi di casi individuali. Un culleghju, dui o trè spiziarii. Supr’à u mari un avviò facia a so manovra d’avvicinamentu.
Spensi u muttori e si pachighjeti suttu à un castagnu sfundatu. L’aria era pisiu, cum’è quandu u celu cuvaia un timpurali. Purtanti oghji i nuli erani pochi e micca, u soli spampigliuleghja e i monta supranaiani tuttu quissu senza velu. Unu sguardu brevu in dirizzioni di a pista, nimu. A cappedda. A pudiamu induvinà da a strada, u so tettu rifattu cù tighjali ricenti, i mura chì spuntaiani da i lamaghjoni. Aprì a porta, fendu attinzioni à u chjavisteddu arruvinatu da u tempu e u sminticu.
Un lumu debbuli e inghjallitu pinitria in a cappedda, rispichjendusi annantu à u pavimentu ammaccatu. I banchi di legnu ùn aviani sirvitu dapoi anni. Ùn erani troppu frustati, cunsarvati in l’immubilità bughjicosa di ‘ssi mura. Feci u segnu di croci. Induva era u Cristu ? Supra à l’altari ùn ci era. E mill’anni fà ? À chì si pudia assumiddà u Cristu di ‘ssa cappedda, dund’ì fecini i so passa i primi cristiani di l’isula ? Marchjaia annantu à pezzetti di vetru. ‘Ssu caminu, in u silenziu e a mez’uscurità, u facia dinò annantu à i passa di ‘ssi cristiani antichi. Quiddi isulani senza noma, facci scancillati, populu senza razza chì era u risultatu di affruntamenti mediterranei, eppuru sicuramenti rumanu e latinu, ghjera ‘ssa ghjenti, povara o micca, piscatori, pastori, militari, burghesia e nubilità pisana di sicondu rangu, chì t’avia tracciatu ‘ssu caminu, chì t’avia didicatu ‘ssi mura e lu so cuntinutu à San Parteu, cumpagnu di Santa Ristitudina, Parteu ghjuntu da u mari, da Cartagena l’Africana, rilasciatu da Dioclizianu e sbarcatu cù Ristitudina in Calvi, eppo’ chjappatu parchì furisteru e tombu parchì cristianu. U martiru San Parteu, primu vescu di Mariana à u quatresimu seculu, avia guidatu i cristiani, i primi, quiddi chì muriani annantu à i croci, o u capu taddatu, parchì vuliani un Diu unicu e un fiddolu chjamatu Ghjisù Cristu.
Avali u vidia à San Parteu. I narbichi suttu à i so ochja. A so scialbidezza. T’avia un surrisu chetu e l’ochja neri. I so mani posti annantu à i spaddi d’un fideli, parlaia à meza voci, rassicurendu i più spavintati. In a piaghja di Mariana, intorru à i so loca di prighera e di vita, faciani u granu, i meli e qualchì ligumi malgradu i tarri rinicci. Picculi purceddi curriani in i compuli. Custighjiaiani i bandi di vacchi e di capri. Di notti, si ritruvaiani in u silenziu di a ghjesgia. U piccatori s’avvicinaia solu, nudu, ciuttendusi in a vasca circularia, l’acqua fredda fin’à u sternu. U battesimu era fattu e l’omu surtia cristianu. Tuttu u mondu addurmintitu, Parteu si mittia à u so scagnu. Cuncintratu, lighjia e cupiaia i maniscritti ch’iddu avia pussutu salvà in Cartagena. A stedda mattutina vighjaia annantu à i so parucchiani. In u celu, ancora freddu d’aprili, u luciori di a luna piena chjariscia u so visu. Paria dighjà un santu. Fighjulaia a pussibilità vicina di a morti cù sirinità. A so opara era quì, u so viscuvatu, a piaghja chì si sviluppeghja, l’insignamentu ch’iddu deti sapendu a minaccia chì rundighjaia.
A so vita à Parteu, prubabilmenti urighjinariu d’Africa di u Nordu, a siguitemu mali. Iddu era un santu. Si feci ammazzà da i rumani, in Corsica o in Cartagena, e fubbi sepellitu quì, in San Parteu, quidda paleucristiana, ricuparta da ‘ssa cappedda ch’omu induvinaia ghjunghjendu da a strada, ligamu trà u mondu rumanu anticu e u medievu pisanu. Aggrinzì l’ochja fighjulendu l’absidi. Eppo’ suttu à i so peda. A tristizia l’invadì. Pinseti à ‘ssa notti calma in a piaghja di Mariana. Fora, solu par turmintà a veghja silenziosa di u Santu, cantighjulaia un aceddu. Un rumurucciu d’acqua quandu un ghjacaru trapasseti a vadinedda chì curria à i peda di a dimora di Parteu. Chjosi u so quadernu e spensi a fiamma chì lucicaia in l’aria senza ventu. U vinticeddu marinu gunfiaia i linzoli. L’ultimi rumori di u fà di a notti purtetini Parteu in u sonnu.