Storia di a scimità à l’epica classica, Michel Foucault

A Navi di i Pazzi, stu bateddu famosu di a litaratura medievali, facia lu trasportu di i scemi nant’à li borri di i fiumi auropei. Simbulu ed alleguria d’una ambascia lasciata à li sintimenti di l’acqua, illustra dinò a manera chì t’avia a sucità di curà a scimità, da u scartu ed a sclusioni. Michel Foucault mostra u sturcimentu filosoficu à l’abbrocu di u Medievu, quandu a paura di a morti hè rimpiazzata da l’idea chì a scimità di l’omi hè prisaghju di scunfitta.

“Sin’à a metà ‘llu XVesimu seculu, è calchì tempu dopu, u tema di a morti regna solu. A fini di l’omu, a fini di i tempi t’hanni u visu di i pesti è di i guerri. L’esistenza umana hè sottumissa ad a cumpiera di st’ordini chì nimu ùn pò fughja. A prisenza chì minaccia drentu stu mondu hè una prisenza vicchiacuta. Tandu à l’attrachjata ‘llu seculu, u paradigmu di l’ambascia cambia. U scherzu di a scimità rimpiazza u pisu di a morti. Da a scuparta di sta nicissità scemaia incù fatalità l’omu ad u nienti. Semi passati ad a cuntimplazioni disprezziosa di stu nienti ch’hè l’esistenza stessa. U spaventu davantu à sta limita assuluta di a morti hè rintratu in i ciarbedda cù irunia custenta ; disarmatu, hè resu insignificanti, pidda una forma cutidiana ed ammaestrata, cù un rinnovu ad ogni mumentu di u spittaculu di a vita, sparnucciatu in li vizii, i difetti ed i sbatichezzi d’ugnunu. A distruzzioni di a morti ùn hè più nienti, postu ch’era ‘ghja tuttu, postu chì a vita stessa hè fatuità, paroli vani, fraiu. A testa hè ‘ghjà viota, chì sarà a chjaroppula. A scimità hè a prisenza di a morti. Eppuru, hè dinò una prisenza vinta, schivata ugni ghjorni annunziendu ch’idda regna ‘ghjà è mostra chì a so preda sarà magra. A morti smaschera à ciò ch’era ‘ghjà mascara, è nienti d’altru. Par scopra u rictus di u scarpaddanu, bastava à scelglia ciò ch’ùn era nè verità nè biddezza, ma solamentu figura di ghjessu è d’orpeddu. Da u mascara vintu sin’à u cadavaru, u stessu surrisu hà seguitatu. A risata di u pazzu lascia intesa i risati di a morti; ed u mattu, fendu prisaghju di u macabru, l’hà disarmatu. I mughji di “Margot a Pazza”, sò vitturiosi mentri a Rinascita, di sta “Vittoria di a Morti” cantata ad a fini di u Medievu nant’à i muri di Campo-Santo.

U cambiamentu di u tema di a scimità à quiddu di a morti ùn hè micca rumpitura, ma piuttostu sturcimentu à l’internu di a stessa ambascia. Hè sempri quistioni di u nienti di l’esistenza. Ma stu nienti ùn hè più termini ricunnisciutu com’è fora è compiu, hè minaccia è cunclusioni; hè sintitu dapoi l’internu tali una forma custenta di l’esistenza. Di tandu a scimità di l’omi era d’ùn veda l’avvicinanza di a morti, è ci vulia à ramintassi l’assinnatezza da u spittaculu di a morti. Avali, l’assinnatezza sinificheghja dinunzià a scimità in ugni locu, da amparà à l’omi ch’ùn sò nienti di più chì morti. S’iddu hè divintata vicina a parolla, voli dì chì a scimità hè univirsali oramai ed ùn farà più ch’una cosa sola cù a morti stessa. Ciò ch’auguraia Eustache Deschamps;
Avali l’elementi sò invertiti. Un hè più a fini ‘lli tempi è ‘llu mondu chì mustrarà a posteriori chì l’omi erani pazzi d’ùn micca vedali. Hè a crescenza di a scimità, a so invasioni cionca ch’affirma chì u mondu hè vicinu di a scunfitta; l’alienazioni di l’omi a chjama ed a renda nicissaria. Stu ligamu di a scimità è di u nienti hè tantu strettu ad u XV esimu seculu è sarà vivu una longa durata di tempu, ancu ad u centru di a spirienza classica ‘lla scimità.”

Traduzzioni estratta di « Histoire de la Folie à l’âge classique », Capitulu 1 « Stultifera Navis », Michel Foucault, 1976. 

Pittura: La Nef des Fous, Jérôme Bosch, 1490-1500

Lasciate un cummentu ?

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.