Cronaca litararia – L’imitazioni di Bartleby, Julien Battesti

Uttrovi di u 2019. Stu primu rumanzu di Julien Battesti hè statu publicatu da Gallimard ind’è la cullizioni di “L’Infini”. Un libru cortu cruciendu a litaratura di Herman Melville ed a rialtà cù una donna, Michèle Causse, traduttrici francesa di l’opara. Dui raconti d’una stessa morti, raghjunti da un narratori circhendu li risposti piattati in li testi d’ugnunu.

Sicreti chì principiani ind’u titulu. Bartleby the scrivener, a nuvedda hè stata scritta da Herman Melville in u 1853, “mentri un’epica strana ‘lla so vita, quandu in pettu sintia cuddà a pussibilità d’essa abbucatu da l’abissu.”  (pagina 29-30) idda conta a storia di Bartleby, un scrivanu zittu è mutu lavurendu in li scagni di Wall Street. Un beddu ghjornu, è senza raghjoni, l’impiegatu ùn voli più risponda à l’ordini ‘llu so patronu, nienti di più chì sti parolli strani: “I would prefer not to” par unica spiicazioni. Tandu, u patronu si dumanda cosa fà quandu Bartleby ùn voli più nè lavurà, nè lascià u so scagnu. Sin’à a fini, u scrivanu t’hà da cundannà ogni via d’azzioni, com’è porti chjusendusi di manera inneluttivuli davantu à un omu di leghji imbruncatu da tanti ricusi.

Mentri a littura, veni sta dumanda; ch’hà da fà un omu ch’ùn voli più nienti, osinnò mora? E di sicura Bartleby hà da smarrì, in l’ultimi pagini ‘llu racontu. Una sturietta assai dissensata, mi diciareti, piddendu guasgi i codici di l’Assurdu. Julien Battesti hà aghjuntu in l’allungamentu di sta nuvedda a storia di Michèle Causse ch’iddu scopra u so naratoriu mentri un giru nant’à internet. Iniziu d’una analugia litararia sfilatta in lu rumanzu trà Bartleby u scrivanu ed a traduttrici francesa chì, u ghjornu di i so 74 anni pidda a dicisioni d’andàssini, o “di-nascia” più esattamenti, cù l’aiutu d’un associu uffiziendu in la “morti prugrammata”.

L’imitazioni di Bartleby conta una storia incastrata. Una donna ligata ad un parsunnaghju litarariu, è chì facini a scelta di piantassi, simpliciamenti. “I would prefer not to”. Prununziatu da lu scrivanu di manera instanchivuli si traduciaria i lingua corsa da “prifiriscu schisgià”, un ricusu passivu di l’azzioni, è quissu, sin’à lu ricusu di a vita, seguita logica ed aspitatta. Una fughjita strana, quantunqua, ma dolci, par scappà ad i leghji stimati naturali da la sucità. U libru poni molti intarrugazzioni nantu à a morti di sta donna ch’hà chjamatu un associu spicializatu in lu “suicidiu aiutatu”. Pensu chì a morti di Michèle Causse saria stata un sughjettu par u teatru di l’Assurdu, principiendu da l’uppusizioni trà sti dui parolli, un “suicidiu aiutatu”. Parchì sceglia un aiutu à smarrì, quandu a morti l’avemi vulsuta ad ugni costu?

A l’iniziu, sò statu solu nant’à a Tarra, è dopu u mondu si hè alluntanatu, purtendu una parti d’eiu stessu. S’è aghju sceltu a tiulugia, ghjè a cunsiquenza d’un raghjunamentu simplici ma lindu: framezu à tutt’i i litaraturi, a tiulugia era a più sola, a più tralasciata. Aghju pinsatu: a tiulugia hè stata a più abbandunata di i litaraturi parchì l’hè stata da l’ughjettu soiu.  Pagina 34. 

Hè piantatu dinò u narratori, abbandunatu da lu so corpu chì u spinu dulurosu l’inchjava in tarra. U libru s’apri nant’à l’immubilità: “I mo muvimenti, pudiu cuntalli. Dapoi guasgi dui mesa, eru statu fermu mentri ghjurnati sani nantu à lu sulaghju ‘lla me camara” (pagina prima). Hè studientu à l’Istitutu Catolicu di Parigi, eppuru pocu cristianu, è pocu cunvintu da li publicazioni di Gilles Deleuze ed altri sapienti ‘lla litaratura circhendu a verità piattata daretu a sturietta di Herman Melville. Sempri stracquatu, inizia solu a scriva un’esegesi ‘llu testu oramai cruciatu cù u distinu funestu ‘lla so traduttrici chì u nomi, tali un murtulaghju seguiteghji u parsunnaghju. I scritturi sò piattati, tali una Kabala muderna da scopra di novu cù l’aiutu ‘llu simbulu rilighjosi.

Morta parechji volti, ùn socu più sicura d’essa nata (…) I cosi ch’ùn aghju fattu mi tenini tantu in pettu, à l’inversu di i cosi ch’aghju fattu. Listessa par l’avvinimenta mancati. Aghju una storia, almenu, pari una carta di giugrafia. Ma cosa ghjova à parlà? Leghjetimi piuttostu. Par ricusà lu mio epitafu “Nè letta, nè appruvata.”

Ditti di Michèle Causse, Pagina 42

Parchì a morti di Michèle Causse si trova à l’urighjina di tanti scuzzulamenti ind’è u narratori? Primu, l’effettu di rialtà pruduttu da stu studientu  persu una sera nant’à internet com’è tant’altri,  è casca à cazzotu nant’à sta video, sempri dispunivuli nantu à i reti d’internet. Un filmettu mustrendu a donna andàssini, senza pienti nè suffrenza. Eppuru sta scena, ùn la pudarà sminticà u narratori. Subbitu hà cambiatu la morti, sta brutta hè divintata filici, una stonda aspittata in la gioia. Ugnunu, dapoi a so zitiddina avia amparatu chì’era una cosa sacrata, da rispittà, è parchì semi cristiani è murtali ci voli à tema a fini è l’eternità. Saria a chjarezza di Michèle Causse chì stona tantu?  Parchì mostra ch’accantu à lu dulori è l’addisperu, esistini d’altri raghjoni par dumandà  à lascià u mondu. S’è ùn hà pussutu agiscia  nant’à u distinu a so vita com’è l’hà vulsutu, sarà quantunqua a maestra ‘lla so morti, ricusu suppranu fattu ad i leghji di l’omi.

L’imitation de Bartleby, Julien Battesti, Gallimard 2019

Lasciate un cummentu ?

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.