Studientu bastiacciu à a Sorbonna ch’inizia u so dutturatu in storia di u sinemà, Valécien Bonnot-Gallucci hà firmatu u so primu filmu-cortu. « L’achivii di u mari » conta da un ducumintariu-finzioni ammaistratu artisticamentu a vita è l’opara di Germaine Dulac, cineasta avanguardista è militanta feminista chì u ghjovanu rializatori faci rinascia duranti una notti nantu à a piaghja di Nonza.
U lettori si dumanda, d’induva veni ? Parlami di u to parcorsu dinò.
Mi chjamu Valécien Bonnot-Gallucci, sò natu è aghju granditu in Bastia. Dopu un bascigliè litararii minzioni storia di l’arti, mi sò scrittu in licenza Storia di l’arti è Archeulugia à a Sorbonna, chì mi piacia da ligà a cunniscenza cù i passioni mei. Mentri a mio maestria, aghju scrittu dui memorii di ricerca annantu à a storia di u sinemà è a so lea trà a litaratura di l’anni vinti. M’hà piaciutu stu primu scontru cù l’archivii è a ricerca, chì i vechji cartulari palisani l’aghjenti sminticati o scunnisciuti, iddi sortini subbitu d’una scatula di novu. Tandu aghju seguitatu a via d’un dutturatu, ch’aghju u laziu di passà cuncorsi dinò par cumpona cù mistieru è passioni.
Spiegami l’urigini di u to intaressu par a storia di u sinemà ?
Ghjè una storia vicina à noi, chì u sinemà hè natu in u 1895, hè propiu prussimu paragunatu à d’altri epichi storichi. Eppuru s’agisci d’una riscuparta, di l’imaghini, di i visi scunnisciuti. Di manera più intima, una prumessa fatta à a mio minanna si trova à l’urigina di sta brama. In l’anni 50, era figuranta in u filmu di Luis Bunuel titulatu « Cela s’appelle l’aurore », adattatu di u rumanzu d’Emmanuel Rables. Era vinutu à filmà in Bastia è idda s’affacaia mentri una scena nantu à u porti, ch’idda campaia in Lupinu. Sò cuddatu in Parigi è aghju ritruvatu u filmu, ma par disgrazia a scena era stata taddata mentri u montami, tandu aghju cumminciatu à circà i rush, l’archivi par ritruvà you so visu. Sò andatu à a bibliuteca patrimuniali di Bastia accoltu da u mio amicu Erik Micelli, aghju trovu calchì articulu di stamparia ma nudda di più. A stessu tempu fussu intarassatu da a storia di u sinemà in Corsica incù u libru di Jean-Pierre Mattei sopratuttu, è pocu à pocu l’attichju hè natu.
Parlami di Germaine Dulac è parchì l’hai sceltu ?
Nanzu à a scelta di a parsonna vuliu crià una storia. Vuliu un filmu chì si passaia in Nonza induva era passatu Luis Bunuel tanti anni fà. Dopu ci hè statu a ricerca di u visu di a mio minanna chì m’hà allaziatu à palisà a figura di Germaine Dulac quandu l’aghju scopru. Era una di i primi donni cineasti, era dinò sucialista è di manca com’è a mio minanna. Allora di l’inchiesta chì fù a mea in tantu chì fiddulinu è ch’ùn aghju compiu, aghju fattu una storia di rimpiazzamentu diciaraghju. Eccu u mio primu filmu.
Di Germaine Dulac ch’hai vulsutu mustrà ?
Prima di tuttu mi sò dumandatu, cumu possu mustrà u visu di sta donna vinuta di u passatu, cumu u possu fà stimà da u publicu ? A socu chì mi piaci a forza educativa di u sinemà chì rendi l’aghjenti libari da a pedagugia. Par contu meu, u trastuddu hè a più bedda manera d’apprizzà u sinemà, tandu aghju provu da travaddà un ghjenaru particulari par serva stu cuncettu : u contu documintariu, a scrittura d’un sognu dolci induva u spittatori, è sopratuttu i più ghjovani farani a scuparta di Germaine Dulac è godarani u documintariu da u trastuddu. Allora, aghju mustratu a storia d’una donna ch’hà iniziatu l’avanguardia cinematografica, ma ch’era militanta di manca sopratuttu, com’è eiu. Aghju fattu i mio ricerchi à a cinemateca francesa grazia à Laurent Mannomi, dopu ind’è l’archivi di u Quai Branly cù l’aiutu di Jérôme Bastianelli, è inifini à a cinemateca di Corsica grazia à Antoine Filippi.
Aghju scopru chì Germaine Dulac avia un liamu cù a Corsica. In u 1938, hà scrittu un’adattazioni cinematografica di a Culomba di Mérimée. Stu novu parsunnaghju di Culomba era ghjucatu da una donna muderna è ingaghjata, com’è Germaine Dulac chì luttaia par i dritti di i donni. Forsa chì a femina di a vindetta hà attizzatu u so intaressu par cumpona un parsunnaghju ughjinchu purtendu i rivendicazioni feministi. Aghju vulsutu adattà stu scenario cù l’archivii trovi, par Dulac hè accaduta a Siconda Guerra Mundiali è u filmu hè statu abbandunatu.
Parlami di i to scelti artistichi, di l’attori è di u to scenario
Aghju criatu un scenario taddatu in dui parti. Primu una finzioni cù a storia chì conta a strada d’un dragulinu (ghjucatu da Nicolas Poli), un messaghjeru chì varca paesi è rughjona, scontra una donna, Germaine Dulac (ghjucata da Clara Paoli) tralasciata annantu à a piaghja di Nonza. A porta sin’à Olmi Capella par falla curà da a so suredda (ghjucata da Angel Nina Francisci Acquaviva). U dragulinu scopri una prisacca è calchì archiviu nentru, tandu dumanda cunsiglii à Robin Renucci, chì vularia venda l’archivii, cunnoscia a so valori. S’inizia quì u ducumintaru, cù Robin Renucci chì li manda versu l’aghjenti chì cunnoscini a cineasta: Jean-Pierre Mattei, Tami Williams, Prosper Hillairet, è François Albera. Avemu giratu u filmu in l’Aria grazia à a squadra di a struttura è l’aiutu di Marie-Laure Poveda direttrici di l’associu chì ci hà aiutatu assai.
Mi si pari dinò chì a musica teni una piazza impurtanta in u to filmu ?
Sicura, a musica parmetti d’alzà u sinemà. Di più, sapemu chì Germaine Dulac avia lettu ind’è Merimée certi testi chì parlaiani di u cantu feminili, cù u voceru. A cumediana chì ghjucaia Culomba era una canterina di ghjesgia, spiega tandu l’impurtanza di a musica in l’opara di Germaine Dulac. Com’è idda, mi sò intarassatu à u cantu è aghju chjamatu à u gruppu I Maistrelli cù u cuntattu di Valérie Sorba è Jean-Pierre Godinat par cantà un voceru. U cantu hè dinò affiancatu da u strumentu, par quissu aghju dumandatu à Sandrine Luiggi a mio prufissora di guitara in Bastia, di cumpona annantu à l’archivii. Ghjè stata una musica travaddata chì faci parti di l’imaghjini.
Cumu s’hè passatu a pruduzzioni di u filmu ?
Hè stata un’opara rializata cù una pruduzzioni publica. U mio amicu Stéphane Regoli è Adrien Bretet ch’aghju scontru à u festivalu di i Nuits Med – grazia à u so direttori Alix Ferrari – erani i pruduttori. Aghju ricivutu un aiutu finanziari publicu, da u CNC, da France 3 National grazia à Aurélie Chenet, è da a Cullettività di Corsica chì ringraziu assai. Aviu da cunducia una squadra cumposta da 50 parsonni sparti in u mondu, trà Aiacciu, Bastia, Parigi è i Stati Uniti. Aviu una respunsabilità impurtanta è aghju vulsutu unurà quiddi ch’hani travaddatu par stu filmu, tecnici è attori. Allora aghju sceltu una diffusioni par via di i festivali cù l’aiutu di France 3: semu passati à u festivalu di Lama st’istati, dopu ci sarà u festivalu di i Nuits Med è Arte Mare.
Chì raprisenta u sinemà corsu ughjincu par tè ?
Ci sò dui sensi dati, primu ghjè u sinemà finanziatu da i fondi vinuti di l’isula, i cullettività lucali, un sinemà reghjunali diciaraghju, ci hè dinò i pruduzzioni di l’Univarsità di Corsica. Dopu esisti u sinemà corsu in l’imaghjinariu, par contu meu u sinemà di a sulidarità, una parti artistica unica fora di u reghjunalismu puliticu. Ci sò ghjovani chì portini valori di frateddenza è pruponini un’altra manera di veda u sinemà quì. Semu dinò aiutati da dui istituzioni impurtantissimi, a cinemateca di a Corsica fundata da Jean-Pierre Mattei è cundutta da Antoine Filippi, locu di scontri è di criazioni par i cineasti inspirati da l’archivi ch’hani avutu un’impurtanza in a nascita di u sinemà lucali. Dopu, u festivalu di i Nuits Med fundatu da Alix Ferraris affianca i ghjovani cù prughjetti, urganiseghja scontri cù prufessionnali, attelli di scrittura è aiutali nantu à u caminu di u sinemà. Par contu meu, hè una vera fabrica cù a spartera di spirizienzi.
Parlami di i to prughjetti à l’avena, chì t’hai da fà ?
Par avali aghju da compia a mio tesa à l’univarsità ! Bisognu à cuntinuà è seguità a diffusioni di u filmu dinò. Oghji vogliu abbrancà u sguardu di u publicu ch’hè u scopu d’un primu filmu pensu, veda s’iddu piaci o micca è s’iddu hè una prisintazioni intarassanta di a storia di u sinemà. U parè era spartu trà quiddi ch’hani apprizzatu u mischiu di i ghjenari, d’altri hani trovu una mancanza di liami trà a finzioni è u ducumintariu. In l’insembiu sò statu cuntentu di i critichi, t’aghju avutu beddi cumintarii di pettu à a rinascita di Germaine Dulac, cineasta sminticata di a storia.