U testu chì segui hè una traduzzioni di l’articulu “Giuseppe Verdi e il patriottismo” scrittu da Jean-François Licciardello in u sicondu numaru di a rivista corsa A Viva Voce, scritta intaramenti in talianu. Pubblicatu à l’iniziu di u 1993, semi cunvinti chì era primurdiale di traducia in corsu, “in dialettu” diciariami à l’usu talianu, stu testu d’alta qualità intelletuali. Di più, ci si parsi impurtanti di metta in valori a cultura musicali, storica, filusofica taliana. Cum’è mediterranei, cum’è lucutori di a latinità italica, cum’è corsi, u duvemi accità è rivindicà : sta cultura hè dinò noscia.
A traduzzioni hè stata fatta da Marc’Antone Faure è l’illustrazioni hè una rialisazioni di Rosa Luciani.
Giuseppe Verdi è u patriottismu
Trà i loca cumuni chì inviluppani a parsunalità di u cilibrissimu cumpusitori Giuseppe Verdi, si cita spessu in prima intinzioni un patriottismu feroci immissu ripitutamenti in libretti ognitantu dicisamenti scadenti.
Appropositu di u cusidittu patriottismu, semi ubblicati di riivaluà l’impegnu di u maestru, sopratuttu duranti u periodu di l’esordi.
A carriera iniziali cunnosci assai ritardi prima di piddà forma. Verdi, di urighjini mudistissimi (quindi, senza l’indispinsabili appoghja) subisci umiliazioni, fiaschi è infini, purtroppu, un periodu di trè anni disastrosu (1837 – 1840) duranti u quali morsini la mudderi è i dui fiddoli. Incù a rapprisintazioni di Nabucco (9 di marzu di u 1842) à la Scala di Milanu, iddu cunnosci un successu clamurosu è durevuli.
Forsa a passioni naziunali chì avia pinitratu quasgi tutta l’Italia spiega in parti l’esitu filicissimu di l’opara.
È prubabili è sinò sicuru chì a situazioni di i milanesi sottu duminiu austriacu parmittia avvicinamenti incù quidda di i ghjudei chì rigrittaiani la so bedda Patria perduta.
In ugni modu incù u Nabucco, Verdi s’integra à u Risorgimento divintendu u portavoci di l’aspirazioni di libartà è d’unità.
U cumpusitori chì a cunnisciutu tantu è troppu u scunfortu è l’insuccessu metti à fruttu l’argumentu. Cussì riveni u tema patriotticu in i cori: “Va pensiero sull’ali dorate” di u Nabucco; “O Signore dal tetto natio” di I Lombardi; “Cara Patria, già madre e reina” di l’Attila… chì lu facini appariscia à l’ochja di Rossini cum’è u cumpusitori incù l’elmettu. Si multiplicheghjani, assicurendu non solu i sciaccamanati è suscitendu quasgi sempri l’intusiasmu di u pubblicu.
Sicchì ùn hè suprindenti chì parechji ditrattori li abbiini rimpruveratu di ludà senza muderazioni a “fibra” patriottica di u pubblicu riiterendu duranti anni è anni a formula di u Nabucco mittendu in musica principalmenti lotti di populi, di rilighjoni; ciò chì averebbi parmissi à u maestru di uttena in cuntempu à l’immiritatu successu, sommi di dinari cunsiderevuli. A fitta currispundanza rilativa à a decadi di l’esordi hè a maggior parti di u tempu cintratu nantu à u latu finanziariu.
Si capisci ch’iddu hè impignatu in trattativi, chì t’hà sempri l’imprissioni di fassi spredà di un dirittu qualunqua. Ugni volta ch’iddu hè isaminatu l’argumentu finanziariu, apparisci una tinsioni custanti. Tuttavia incù l’editori, l’impresari è infini i librittisti, u tema patriotticu hè missu d’accantu…
Un altru datu rilivanti chì cunfirmeghja u parè di i ditrattori è cuntrabilancia a maghjini di un Verdi impignatu puliticamenti hè custituitu da i dedichi. Difatti u Nabucco hè didicatu à l’arciduchessa d’Austria Maria Adelaide è in u 1843 peghju ancora I Lombardi a Sua Maestà Maria Luisa. Par monda tempu u cumpusotori assisti passivamenti à l’ivinimenti è metti tutt’a so inergia in u travaddu.
Bon citatinu è bon patriotta u divintirà cull’andà di u tempu. L’annu 1859 segna una svolta dicisiva. A fama oramai indiscussa è sopratuttu l’amara dilusioni di l’armistiziu di Villafranca vissutu cum’è un tradimentu, u portani ad isternà timidamenti u so patriottismu. Cussì, nunustanti a so sturzulera (riluttanza) di fronti à qualsiasi forma di attività pulitica, finisci accitendu ducilamenti a diputazioni uffarta da Cavour (27/01/1861). Ma la so prisenza à u parlamentu hè più cà altru simbolica, ni rimani assenti par lunghi periodi è nun voli prisintà di novi a candidatura. Tutti l’incarichi pubblichi l’impastughjani. Ancu quandu divintarà una volta ancora malgradu iddu sinatori, scrivarà lacunicamenti à un amicu: “non giova a nessuno”.
La rialtà di i fatti dimostra piuttostu u cuntrariu; a so pupularità, cum’è l’avia parfittamentu capitu Cavour, ghjova è rinfurzeghja u sintimentu patriotticu. Parfinu u so nomu cristalizzeghja in a menti di i taliani a sorti di a Patria. Quandu si va scandendu “Evviva Verdi” si culligheghja o si suttintendi “EVVIVA VITTORIO EMANUELE RE D’ITALIA”… Oramai tuttu cuncorra à rializà u votu agugnatu di l’Unità Italiana. Ancu u nosciu “contadinu” orbè Giuseppe Verdi hè trascinatu da u currenti irrefrenabili; venera à Garibladi, adora à Cavour è rigreta di nun pudè participà fisicamenti à l’ivinimenti…
Ciò dittu, ùn cridimi micca di duvè cunfutà ch’iddu abbii difesu l’unità duranti l’esordi à u pari di i so cumpatriotti. Ma ci sembra dinò monda chjaru ch’iddu si priuccupeti o circheti d’adattà i so opari à i gusti di u so pubblicu. Tutalmenti scunnuscitu, pudia uttena u successu diversamenti in un mondu di u teatru tutt’altru ch’e’ anudinu? Un cambiamentu di capu po’ essa vistu dopu parechji ilimenti salienti chì caratterizarani un patriottismu sinceru, riali ma forsa isagiratamenti isaltatu da l’euforia ghjinirali. Verdi hè artista, micca omu puliticu. Ancu in u campu musicali si po’ idintificà un’evuluzioni.
Ma quì, Verdi ùn farà chì metta in ballu ciò ch’iddu avia cuncipitu da l’iniziu. Finisci miritendu pienamenti a fama di un cumpusitori sempri “sulla cresta dell’onda”…