U mondu hè cambiatu, è hè sparita a veghja, oghji i scontri piddani altri formi. U travaddu di u linguistu, in l’anni 1960 fù di mantena issa mimoria urali, incù a mudernità hà caghjatu in lu tempu i lighjendi chì ripurtaiani l’omi à a so urighjini antica. Eccu, u prugressu tecnicu riprisenta a fini di a mimoria viva chì campaia i sirati di statina sott’à u castagnu, o l’inguernu davant’à u focu. U linguistu caghja a lingua, è diventa u so guardianu, u so carceraghju bravu.
Mathée Giacomo-Marcellesi, linguista corsa avia u so magnetofunu pà catturà i parolli di l’anziani, in u so libru “Contra Salvatica” si trovani i lighjendi di l’omi, com’è un tistimoniu di u passatu chì saria l’ultima vistica di u chjaravallu immurtali.
Eccu U Diavuli è u pastori, Mathée Giacomo-Marcellesi hà tinutu a lingua d’urighjina, intesa in Livia, Carbini, Figari è Sotta, issi lighjendi sò quiddi di i Rucchisgiani.
Una volta c’era un pastori chi faccia u so casgiu, sarà statu ‘n Lavudaconu! U Diavuli junghji é dici :
– O mi da’ i to casgia o ti piddu i to pecuri ! Mi daré i casgi chi tu faci nu mesi !
U pastori facia i casgia é ha pinsatu da fa calcosa incù u latti fattu é ha fattu u brocciu. Quandi u Diavuli hè vultatu, c’erani tutti i casgia chi saccaiani culà, ma c’erani dino’ i broccia ch’idd’aia fattu u pastori. U Diavuli hè statu jilosu, ha vistu chi u pastoru cuddia u brocciu quand’iddu fiuria é ch’iddu cuddaia annantu, ma lacaia u seru. Allora ha dittu :
– Si lu sera fussi meu, saparia chi fa n’eu !
Ma un ha micca dittu ciò ch’idd’aia da fa incù u seru ! Dopu, ha dittu :
– Aghj’a vultà da qui a sei mesa é piddaraghju ciò ch’hè supra !
Ma u pastori ha missu i garotti ! Faci chi u Diavuli un n’avia ch’é i casci ! Alora ha vulsutu travaddà a tarra da par iddu é ha purtatu u cunceghju à a stazzona à fa mataghjà a vommara ha fattu falà a mazza anant’à u pedi di u Diavuli. Tant’iddu, briona e ti pidda a mazza n’una mani l’alcudina in quidd’altra é i lampa tutt’é dù : a mazza ha fattu un tafonu chi saria l’ochji di Lavudonacu é l’alcudina si saria firmata culà da supra’ à u Cuscionu. U vidi chi tutt’a muntanghja culà si chjama l’Alcudina.
Ghje digu ciò ch’iddu cuntaia Zi’ Jun Battistu Mattalò.