« […] È mi ferma di tè, u ventu chì s’intesta,
A spuglià la fureste, à l’autunnu finitu. […]
È mi ferma di tè, u fiume maestosu,
Chì fala furiosu, à l’assaltu di e piane. […] »
Ghjuvan Paulu Poletti, « Di tè »
Ci era una volta, tempi fà, pà isse fureste di Grecia arcaica, si maritò Orfeu, incù Euridice. È tandu principiò a storia d’amore trà u pueta è a natura, trà a parolla è a regula, una passione ardente chì cunsumava di l’amanti, i cori ingenui è intimuriti.
U pueta strasurdinariu, di e regule, n’avìa poca primura ! Facìa ballà, da lu so cantu, l’antichi alberoni, calmava l’animali salvatichi, incantava ancu i dii. Sòcrate, ind’è l’Ione di Platone, cusiderava ch’elli fussini incatenati i pueti. U primu, l’anellu, chì l’altri determinava, era u soffiu divinu, inspiratu ; Orfeu era libaru, è a catena tandu, facìa un pezzu ch’ella ùn lu stringhjìa più. Inspirava, Orfeu. Purtavanu, li so versi, u fiatu di vita : l’anima. E regule eranu e soie.
Trimulava di passione, a natura, è di fretu, a fiara di l’amore. Fù tumbata da una sarpa, Euridice. In furia principiò u sonniu di Orfeu. Era capace di dà fiatu, u pueta, è tandu di Euridice, u ricordu falsificatu ùn bastarìa. I versi, cum’è anafore sempiterne, tracciavanu i vichi di a dimintichenza. Ci vulìa « a vera » Euridice, quella ch’ellu tinìa tantu cara, micca un’ antra. Cum’è s’ella ci fussi dighjà stata a verità ind’è e raprisentazione.
Morta Euridice, Orfeu si n’andò in l’Inferni, cù la so lira in manu. U vivu incù i morti. Ghjuntu davanti à u coppiu reale, Ades è Persefone, cantò u so lamentu.
Pà issi chjassi infernali, tempu ùn ci n’hè. Ùn c’era passatu, nè presente, nè futuru, solu u pesu infinitu di a morte. Di stu pesu, pà calchì stonda misteriosa, i morti ne funi sullivati. Si ne vultò, Euridice, è a piaga dinò.
Si n’andonu tramindui, pà l’Inferni. Pà ritruvà la daveru, ùn ci vulìa à fighjulà la sin’à l’escita di stu mondu. Marchjava davanti, u pueta. U silenziu accumpagnò i so passi.
Di sicuru, si vultò.
A si sarà tumbata torna una volta ? Ùn la pensu cusì. Da u principiu, Orfeu, si ne và à circà un ricordu, è si ne volta insù intimuritu. Ch’ellu ùn sparissi st’imaghjine, ch’ella ùn smarrissi l’unica vistiga di st’amore spentu. À dì la franca, hà ricusatu di tene l’imagine, bramava l’uriginale. Eppuru, mai ùn l’avìa amata à Euridice. Tinìa caru, un rispechju, un’ idea, un versu maliziosu, è mai a verità. U fiume mai ùn si ferma, è sempre corre, u ventu nimu ùn lu pò chjappà.
Calchì volta, pare u populu, Orfeu, è oghje, canta sempre li so affanni.
« Scatinate, isse musiche da nimu intese
Si ne vanu à more annant’à e sponde muntese,
Cum’è a facenu l’oceani smisurati.
Quallà, nascenu criaturi spenserati. »
(Futugrafia, “Une journée”, Marvina Scarpellini)